Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι οι υποψήφιοι μαθητές δε χρειάζεται να έχουν μουσικές γνώσεις, ούτε να γνωρίζουν κάποιο μουσικό όργανο εκ των προτέρων. Οι αρχάριοι μαθαίνουν τα μουσικά όργανα από την αρχή, ενώ οι προχωρημένοι συνεχίζουν από το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται.
Εξετάζεται η ικανότητα μουσικής αντίληψης των μαθητών οι οποίοι λαμβάνουν οδηγίες από την Επιτροπή Επιλογής για το κάθε μέρος της εξέτασης και για τη διαδικασία της.
Τα Υποχρεωτικά Θέματα στα οποία αξιολογούνται οι υποψήφιοι μαθητές για την εγγραφή τους στην Α΄ τάξη Γυμνασίου του Μουσικού Σχολείου είναι:
Ρυθμός, Ακουστική ικανότητα, Φωνητική ικανότητα, Διάκριση ηχοχρωμάτων
Δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση έχουν όσοι υποψήφιοι μαθητές κατοικούν στον Νομό Χανίων.
Πιο συγκεκριμένα, οι υποψήφιοι μαθητές καλούνται να δείξουν ικανότητες μουσικής αντίληψης στα παρακάτω:
Α. Αντίληψη του ρυθμού
1. Ο εξεταστής θα δώσει με παλαμάκια στον υποψήφιο μαθητή ένα απλό, σύντομο και απολύτως συγκεκριμένο ρυθμικό σχήμα, το οποίο καλείται ο μαθητής να επαναλάβει. Το ρυθμικό αυτό σχήμα θα παιχτεί από τον εξεταστή δύο φορές διαδοχικά. Στόχος αυτής της εξέτασης είναι η διαπίστωση της ικανότητας του υποψήφιου μαθητή να αντιλαμβάνεται και να αναπαράγει απλές ρυθμικές δομές (δηλ. ρυθμικές μονάδες δύο και τριών χρόνων και, ενδεχομένως, απλούς συνδυασμούς τους).
2. Στην επόμενη φάση ζητείται από τον εξεταζόμενο να συνοδεύσει με παλαμάκια, χρησιμοποιώντας ένα σταθερό ρυθμικό σχήμα, το τραγούδι που επέλεξε να εκτελέσει ο ίδιος (βλ. και Γ. Φωνητική ικανότητα).
Β. Ακουστική ικανότητα
1. Ο υποψήφιος, ακούγοντας από τον εξεταστή τυχαία επιλεγμένες νότες στο πιάνο (με το οποίο δεν έχει οπτική επαφή), καλείται να αναγνωρίσει τη μεταβολή του τονικού ύψους και να την καταδείξει κινώντας το χέρι του αναλόγως προς τα πάνω ή προς τα κάτω.
2. Στη συνέχεια, αναπαράγει με τη φωνή του ανιόντα (ανεβαστά) και κατιόντα (κατεβαστά) διαστήματα με κοινή ή διαφορετική βάση, μικρές μουσικές φράσεις ή και ολόκληρη κλίμακα, που εκτελούνται στο πιάνο από τον εξεταστή.
3. Τέλος, στο τρίτο μέρος αυτής της εξέτασης, ο εξεταζόμενος πρέπει να απομνημονεύσει και να επαναλάβει σε μη οικείο του απλό όργανο (ξυλόφωνο ή μεταλλόφωνο) μικρές μελωδικές φράσεις μέχρι 5 φθόγγων και σε έκταση μιας οκτάβας, τις οποίες θα παίξει στο πιάνο ο εξεταστής. Ο υποψήφιος δικαιούται να ζητήσει την επανάληψη του θέματος, το οποίο θα εκτελείται χωρίς να έχει ο εξεταζόμενος οπτική επαφή με τα πλήκτρα.
Γ. Φωνητική ικανότητα
1. Ο υποψήφιος καλείται να τραγουδήσει ενώπιον της Επιτροπής ένα τραγούδι της επιλογής του από την τονική βάση που αυτός επιθυμεί.
2. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια του πιάνου που παίζει ο εξεταστής, ελέγχεται η δυνατότητα του μαθητή να μεταφέρει το τραγούδι σε άλλες κοντινές τονικές βάσεις, η τονική του ακρίβεια καθώς και η ποιότητα της φωνής του.
Δ. Διάκριση μουσικών φράσεων, ηχοχρωμάτων και μουσικού χαρακτήρα (ακρόαση CD)
Οι υποψήφιοι μαθητές, ακούγοντας ηχογραφημένα μουσικά παραδείγματα από ένα CD, καλούνται να ανταποκριθούν σε 4 μουσικά παιχνίδια:
Στο 1o παιχνίδι πρέπει να αναγνωρίσουν πόσες φορές επαναλαμβάνεται μια συγκεκριμένη μελωδική φράση (μουσικό θέμα ή μοτίβο) σε ένα έργο και να σημειώσουν τον αριθμό στο αντίστοιχο κουτάκι του πρώτου παιχνιδιού. Η φράση αυτή παίζεται αρχικά μεμονωμένη, ώστε να είναι ευκολότερη η αναγνώρισή της από τους υποψήφιους. Στο 2o παιχνίδι πρέπει να σημειώσουν στο αντίστοιχο κουτάκι τον αριθμό των μουσικών οργάνων, τα οποία ακούγονται στο συγκεκριμένο μουσικό απόσπασμα. Στο 3ο παιχνίδι καλούνται να αναγνωρίσουν και να ονομάσουν την κατηγορία (Έγχορδα, Πνευστά ή Κρουστά) στην οποία ανήκουν τα μουσικά όργανα που ακούγονται από το CD. Στο 4ο παιχνίδι το ζητούμενο είναι η σωστή αντιστοίχιση μουσικών κομματιών με δεδομένους τίτλους. Οι υποψήφιοι παρατηρούν στο ειδικό έντυπο χαρακτηριστικούς τίτλους κομματιών δίπλα σε κουτάκια. Οι τίτλοι αυτοί δίνονται σε τυχαία σειρά και αντιστοιχούν σε σύντομα μουσικά κομμάτια που θα ακουστούν από το CD. Οι υποψήφιοι πρέπει να σημειώσουν σε κάθε κουτάκι τον αριθμό του κομματιού στο οποίο, κατά την κρίση τους, θα ταίριαζε ο δεδομένος δίπλα στο κουτάκι τίτλος.
Ε. Εκτέλεση (προαιρετικά) μουσικού οργάνου
Αν ο υποψήφιος διαθέτει γνώσεις σε κάποιο μουσικό όργανο, μπορεί προαιρετικά να ερμηνεύσει ένα μουσικό έργο της επιλογής του, επιπέδου αντιστοίχου τουλάχιστον της Κατωτέρας Σχολής.